Adak Bağışıyla İlgili Şartlar Nelerdir?

00-00-0000

İslam’da ibadetler, niyet ve şekil bakımından belli ölçülere bağlıdır. Adak da bu ibadetlerden biridir. Kul, Allah’tan bir dilekte bulunur ve gerçekleşmesi hâlinde O’nun rızasını kazanmak amacıyla belirli bir ibadeti yerine getirmeye söz verir. Bu söz, kişi üzerinde bir yükümlülük doğurur. Özellikle adak kurbanı, bu taahhüdün en çok tercih edilen şekillerinden biridir. Günümüzde adak kurbanı kesimi, bağış yöntemiyle de yapılmakta ve bu uygulama birçok hayır kurumu aracılığıyla yerine getirilmektedir. Ancak bu ibadetin geçerli sayılabilmesi için adak bağışıyla ilgili birtakım şartların bilinmesi ve titizlikle uygulanması gerekir.

Adak Nedir? Adak Bağışı Ne Anlama Gelir?

Adak, bir kimsenin Allah rızası için yerine getirmeye söz verdiği ibadettir. Bu ibadet bir kurban kesimi, oruç, sadaka ya da namaz olabilir. Adak; farz veya vacip olmayan bir ibadetin, kişinin kendi iradesiyle kendisine vacip kılınmasıdır. Kurban adakları, genellikle dileklerin kabulü karşılığında Allah’a şükretmek amacıyla kesilen hayvanları ifade eder.

Adak bağışı ise bu kurbanın bir kişi tarafından kesilmesi yerine güvenilir bir kuruma vekâlet verilerek kesilmesidir. Bağışçı, adağını yerine getirmek için kurum aracılığıyla ihtiyaç sahiplerine ulaşır. Ancak ibadetin sahih olabilmesi için hem adağın hem bağışın belirli dinî kurallara uygun yapılması şarttır.

1. Adağın Şartlara Uygun Olması

Adağın geçerli olabilmesi için kişinin mükellef olması gerekir. Yani kişi akıl sağlığı yerinde, ergenlik çağına erişmiş ve sorumluluk bilincine sahip olmalıdır. Çocukların ya da zihinsel engeli bulunan bireylerin adakları geçerli sayılmaz.

Ayrıca adanacak şeyin dinen yapılması mümkün ve ibadet sayılabilecek bir eylem olması gerekir. Örneğin “Allah rızası için kurban keseceğim” şeklindeki bir söz geçerlidir. Ancak “Bir hafta boyunca hiçbir şey yemeyeceğim” ya da “Filan kişiyi ziyaret edeceğim” gibi beşerî niyetlerle yapılan adaklar bağlayıcı değildir.

2. Adanılan Kurbanın Özellikleri

Adak kurbanı olarak kesilecek hayvan, İslam’ın kurban için belirlediği şartlara uygun olmalıdır. Bu şartlar şunlardır:

• Hayvan sağlıklı olmalıdır. Kör, topal, aşırı zayıf ya da hastalıklı hayvanlar kurban edilemez.

• Kurbanlık hayvan, koyun, keçi, sığır veya deve olabilir. Tavuk, horoz ya da başka bir hayvan adak niyetiyle kesilmez.

• Koyun ve keçi en az bir yaşında, sığır ve manda iki yaşında, deve ise beş yaşında olmalıdır. Bu yaş kriterleri altındaki hayvanlar, adağın kabulü açısından yeterli sayılmaz.

Bu kurallar, adak bağışı yapacak kişi için de geçerlidir. Bağış yapılacak kurumun bu şartlara uygun hayvan temin ettiğinden emin olunmalıdır.

3. Vekâletin Açık ve Bilinçli Verilmesi

Adak kurbanı bağış yoluyla kesilecekse bağışçının kuruma açık bir vekâlet vermesi gerekir. Vekâlet sözlü, yazılı ya da dijital ortamda verilebilir. Önemli olan niyetin açık olması ve vekâletin bağış yapma aşamasında belirtilmesidir.

Kimi kurumlar vekâletin alındığını sesli olarak teyit ederken kimileri de yazılı belgeler ya da dijital formlar aracılığıyla bu süreci yürütmektedir. Bu aşamada bağışçının “Allah rızası için adadığım kurbanın kesilmesi için vekâlet veriyorum” şeklinde niyet beyanında bulunması yeterlidir.

4. Kurbanın Kesim Zamanı

Adak kurbanında zaman sınırlaması yoktur. Dilek gerçekleştiği anda kurbanın kesilmesi uygun olur. Ancak bazı kişiler “filanca günde keseceğim” şeklinde tarih belirtebilir. Bu durumda belirtilen tarih bağlayıcı hâle gelir. Belirlenen günde kurban kesilmezse kişi bu yükümlülüğü yerine getirmemiş olur.

Kurbanın kesileceği gün için hayır kurumlarıyla irtibata geçip organizasyonun uygunluğunun teyit edilmesi, ibadetin sıhhati açısından önemlidir.

5. Etin Tamamı Fakirlere Verilmelidir

Adak kurbanının en temel farklarından biri, etinden kurban sahibinin ve ailesinin yiyemeyecek olmasıdır. Kesilen kurbanın tamamı fakirlere dağıtılır. Bu sebeple bağış yaparken hayır kurumunun bu etleri yalnızca muhtaç kişilere ulaştırdığından emin olunmalıdır.

Adak sahibi adak kurbanının etinden yerse veya etin bir kısmını alıkoyarsa adağı eksik yerine getirmiş olur. Bu konuda kurumun dağıtım süreci şeffaf olmalı, bağışçıya etin kimlere ulaştırıldığı hakkında bilgi verilebilmelidir.

6. Para Vermekle Adak Yerine Gelmez

Adanmış bir kurbanın karşılığında sadaka veya nakit para verilmesi adak ibadetinin geçerli

olmasını sağlamaz. Adak, kurban kesilerek yerine getirilmelidir. Birçok kişi bu konuda yanlış bir uygulamaya başvurmakta kurban kesmek yerine maddi yardımda bulunarak adağını yerine getirdiğini sanmaktadır. Oysa Diyanet İşleri Başkanlığı ve İslam fıkhı kaynaklarında bu açıkça belirtilmiştir.

Bu nedenle kişi adak bağışı yaparken kurban kesiminin gerçekleştirildiğinden ve bir hayvanın adak niyetiyle kesildiğinden emin olmalıdır.

7. Bağış Yapılan Kurumun Güvenilirliği

Adak bağışı yapılacak kurumun, dinî ilkelere uygun hareket etmesi ve bağışçıyı bilgilendirme sorumluluğunu taşıması gerekir. Kurumun:

• Hayvanların uygun şekilde seçildiğini,

• Kesimlerin dinî usullere göre yapıldığını,

• Etlerin tamamen muhtaçlara dağıtıldığını,

• Bağışçının bilgisi dâhilinde vekâlet alındığını belgeleyebilmesi önemlidir. Bu sebeple kurumsal şeffaflık, bağışın geçerliliği kadar bağışçının iç huzuru açısından da dikkate alınmalıdır.

Vefat Eden Kişinin Adağı Ne Olur?

Kimi insanlar vefatlarından önce bir adakta bulunmuş ancak bunu yerine getiremeden dünyadan göçmüş olabilir. Bu durumda varislerin o adağı yerine getirmesi gerekir. Kişi “ölmeden önce şu adak kurbanımı kesin” demişse bu vasiyet yerine getirilmelidir. Malı varsa bu adak vasiyetin üçte birinden karşılanır. Aksi takdirde vebali geride kalanlar üzerinedir.

Bu tür durumlarda da hayır kurumları aracılığıyla adak bağışı yapılabilir. Ancak bu vekâlet, “merhumu temsilen” şeklinde belirtilmeli, kurban da onun niyetiyle kesilmelidir.

Adak bağışınızı doğru bir şekilde yerine getirmek, ibadetinizi eksiksiz ifa etmek ve kurban etlerinin gerçek ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmasını istiyorsanız Deniz Feneri Derneği bu sorumluluğu layıkıyla yerine getiren güvenilir bir kurumdur. Siz de sözünüzü tutmak ve dualarınızın karşılığını hayra çevirmek için Deniz Feneri Derneği üzerinden bağışınızı yapabilir, ibadetinizi ifa etmenin huzurunu yaşayabilirsiniz.